Zgjidhja e ushtrimit 14 të mësimit 1.1A në librin Matematika 12 (me zgjedhje) nga shtëpia botuese Botime Pegi me autorë Brian Jefferson, David Bowles dhe Eddie Mullan.
Pyetja
Për secilin çift funksionesh, ndërtoni grafikun e funksionit të përbërë , duke dhënë edhe bashkësinë e tij të përcaktimit, nëse:
Zgjidhja
1.
Kalkulimi i funksionit të përbërë:
$$y = g(f(x))$$ Meqenëse $f(x) = -x$, zëvendësojmë këtë në $g(x)$. $$y = g(-x)$$ Meqenëse $g(x) = x^2$, kemi: $$y = (-x)^2 = x^2$$ Pra, funksioni i përbërë është $y = x^2$.Bashkësia e përcaktimit:
Bashkësia e përcaktimit e $f(x)$ është $D_f = \R$. Bashkësia e përcaktimit e $g(x)$ është $D_g = \R$. Për funksionin e përbërë $g(f(x))$ të jetë i përcaktuar, $f(x)$ duhet të jetë në bashkësinë e përcaktimit të $g$. $$f(x) \in D_g \Rightarrow -x \in \R$$ Kjo është e vërtetë për të gjitha vlerat e $x \in \R$. Pra, bashkësia e përcaktimit e funksionit të përbërë është $D_{g \circ f} = \R$.Grafiku:
Grafiku i funksionit $y = x^2$ është një parabolë me kulm në origjinë $(0,0)$ që hapet lart. Ajo është simetrike në lidhje me boshtin $y$.2.
Kalkulimi i funksionit të përbërë:
$$y = g(f(x))$$ Meqenëse $f(x) = x^2$, zëvendësojmë këtë në $g(x)$. $$y = g(x^2)$$ Meqenëse $g(x) = x^{\frac{3}{2}}$, kemi: $$y = (x^2)^{\frac{3}{2}}$$ Duke përdorur vetinë e fuqive $(a^m)^n = a^{mn}$: $$y = x^{2 \cdot \frac{3}{2}} = x^3$$ Pra, funksioni i përbërë është $y = x^3$.Bashkësia e përcaktimit:
Bashkësia e përcaktimit e $f(x)$ është $D_f = \R$. Bashkësia e përcaktimit e $g(x)$ është $D_g = \R^+$ (numrat realë pozitivë). Për $x^{\frac{3}{2}}$ të jetë i përcaktuar në $\R^+$, kjo do të thotë $x > 0$. Për funksionin e përbërë $g(f(x))$ të jetë i përcaktuar, $f(x)$ duhet të jetë në bashkësinë e përcaktimit të $g$. $$f(x) \in D_g \Rightarrow x^2 > 0$$ Kjo kërkon që $x$ të mos jetë zero. Pra, $x \ne 0$. Bashkësia e përcaktimit e funksionit të përbërë është $D_{g \circ f} = \R \setminus \{0\}$.Grafiku:
Grafiku i funksionit $y = x^3$ është një funksion kubik, i cili kalon nëpër origjinë $(0,0)$. Megjithatë, për shkak të bashkësisë së përcaktimit $D_{g \circ f} = \R \setminus \{0\}$, pika $(0,0)$ nuk është pjesë e grafikut. Prandaj, grafiku është i njëjtë me atë të $y=x^3$ por me një "vrimë" (pikë të papërcaktuar) në origjinë.