Zgjidhja e ushtrimit 2 të mësimit 1.6B në librin Matematika 12 nga shtëpia botuese Botime Pegi me autorë Brian Jefferson, David Bowles, Eddie Mullan, Garry Wiseman, John Rayneau, Katie Wood, Mike Heylings, Paul Williams dhe Rob Wagner.
Pyetja
Një balonë me ajër u ndërtua duke përdorur bambu për brinjët dhe diagonalet dhe letër për velën. Kur u skicua në figurë, skajet e diagonales së madhe janë në pikat P (2, -2) dhe R (-14, -14) dhe diagonalet priten në pikën M. Diagonalja e vogël QS e ndan RP në raportin 3 : 1 dhe MP = MQ = MS.
Llogaritni:
Zgjidhja
Pika M është pika e mesit e segmentit PR, sepse diagonalja e vogël QS e ndan RP në raportin 3:1 dhe MP = MQ = MS. Kjo do të thotë që M është qendra e rrethit që kalon nëpër P, Q, S. Në një balonë, diagonalet janë pingul dhe njëra prej tyre përgjysmon tjetrën. Këtu, diagonalja e madhe është PR, dhe M është mesi i saj.
Përdorim formulën e pikës së mesit:
$$M_x = \frac{x_P + x_R}{2}$$
$$M_y = \frac{y_P + y_R}{2}$$
Koordinatat e P janë $$(2, -2)$$ dhe R janë $$(-14, -14)$$.
$$M_x = \frac{2 + (-14)}{2} = \frac{-12}{2} = -6$$
$$M_y = \frac{-2 + (-14)}{2} = \frac{-16}{2} = -8$$
Koordinatat e M janë $$(-6, -8)$$.
Gjatësia e PM:
$$PM = \sqrt{(M_x - P_x)^2 + (M_y - P_y)^2}$$
$$PM = \sqrt{(-6 - 2)^2 + (-8 - (-2))^2}$$
$$PM = \sqrt{(-8)^2 + (-6)^2}$$
$$PM = \sqrt{64 + 36} = \sqrt{100} = 10$$
Meqenëse MP = MQ = MS, atëherë $$MQ = MS = 10$$.
Diagonalja e vogël QS është pingul me diagonalen e madhe PR dhe kalon nëpër M. Shpatja e PR ($$m_{PR}$$) është:
$$m_{PR} = \frac{y_R - y_P}{x_R - x_P} = \frac{-14 - (-2)}{-14 - 2} = \frac{-12}{-16} = \frac{3}{4}$$
Shpatja e QS ($$m_{QS}$$) është negativja reciproke e shpatjes së PR:
$$m_{QS} = -\frac{1}{m_{PR}} = -\frac{1}{3/4} = -\frac{4}{3}$$
Pika M ($$-6, -8$$) është qendra e segmentit QS. Gjatësia e MQ dhe MS është 10. Ne mund të gjejmë koordinatat e Q dhe S duke përdorur formulat parametrike ose duke ditur shpatjen dhe distancën.
Le të shënojmë koordinatat e Q si $$(x_Q, y_Q)$$ dhe S si $$(x_S, y_S)$$.
Ne kemi $$(x_Q - M_x)^2 + (y_Q - M_y)^2 = MQ^2$$
$$(x_Q - (-6))^2 + (y_Q - (-8))^2 = 10^2$$
$$(x_Q + 6)^2 + (y_Q + 8)^2 = 100$$
Gjithashtu, $$y_Q - (-8) = m_{QS}(x_Q - (-6))$$
$$y_Q + 8 = -\frac{4}{3}(x_Q + 6)$$
Zëvendësojmë $$(y_Q + 8)$$ në ekuacionin e parë:
$$(x_Q + 6)^2 + \left(-\frac{4}{3}(x_Q + 6)\right)^2 = 100$$
$$(x_Q + 6)^2 + \frac{16}{9}(x_Q + 6)^2 = 100$$
$$(x_Q + 6)^2 \left(1 + \frac{16}{9}\right) = 100$$
$$(x_Q + 6)^2 \left(\frac{9+16}{9}\right) = 100$$
$$(x_Q + 6)^2 \left(\frac{25}{9}\right) = 100$$
$$(x_Q + 6)^2 = 100 \cdot \frac{9}{25} = 4 \cdot 9 = 36$$
$$x_Q + 6 = \pm\sqrt{36}$$
$$x_Q + 6 = \pm 6$$
Për $$x_Q + 6 = 6 \implies x_Q = 0$$
$$y_Q + 8 = -\frac{4}{3}(0 + 6) = -\frac{4}{3}(6) = -8$$
$$y_Q = -16$$
Pra, Q është $$(0, -16)$$.
Për $$x_S + 6 = -6 \implies x_S = -12$$
$$y_S + 8 = -\frac{4}{3}(-12 + 6) = -\frac{4}{3}(-6) = 8$$
$$y_S = 0$$
Pra, S është $$(-12, 0)$$.
Koordinatat e Q janë $$(0, -16)$$ dhe S janë $$(-12, 0)$$.
Ekuacioni i diagonales PR (kalon nëpër P$$(2, -2)$$ dhe R$$(-14, -14)$$):
Shpatja $$m_{PR} = \frac{3}{4}$$ (llogaritur më sipër).
Përdorim formën pikë-shpatje $$(y - y_1) = m(x - x_1)$$ me pikën P$$(2, -2)$$.
$$y - (-2) = \frac{3}{4}(x - 2)$$
$$y + 2 = \frac{3}{4}x - \frac{6}{4}$$
$$y + 2 = \frac{3}{4}x - \frac{3}{2}$$
$$y = \frac{3}{4}x - \frac{3}{2} - 2$$
$$y = \frac{3}{4}x - \frac{7}{2}$$
Ose në formë standarde (duke shumëzuar me 4):
$$4y = 3x - 14$$
$$3x - 4y - 14 = 0$$
Ekuacioni i diagonales QS (kalon nëpër Q$$(0, -16)$$ dhe S$$(-12, 0)$$):
Shpatja $$m_{QS} = -\frac{4}{3}$$ (llogaritur më sipër).
Përdorim formën pikë-shpatje $$(y - y_1) = m(x - x_1)$$ me pikën Q$$(0, -16)$$.
$$y - (-16) = -\frac{4}{3}(x - 0)$$
$$y + 16 = -\frac{4}{3}x$$
$$y = -\frac{4}{3}x - 16$$
Ose në formë standarde (duke shumëzuar me 3):
$$3y = -4x - 48$$
$$4x + 3y + 48 = 0$$
Balona ka katër brinjë: PQ, QR, RS, SP.
Pikat: P$$(2, -2)$$, Q$$(0, -16)$$, R$$(-14, -14)$$, S$$(-12, 0)$$.
Brinja PQ (P$$(2, -2)$$, Q$$(0, -16)$$):
$$m_{PQ} = \frac{-16 - (-2)}{0 - 2} = \frac{-14}{-2} = 7$$
$$y - (-2) = 7(x - 2)$$
$$y + 2 = 7x - 14$$
$$y = 7x - 16$$
$$7x - y - 16 = 0$$
Brinja QR (Q$$(0, -16)$$, R$$(-14, -14)$$):
$$m_{QR} = \frac{-14 - (-16)}{-14 - 0} = \frac{2}{-14} = -\frac{1}{7}$$
$$y - (-16) = -\frac{1}{7}(x - 0)$$
$$y + 16 = -\frac{1}{7}x$$
$$y = -\frac{1}{7}x - 16$$
$$7y = -x - 112$$
$$x + 7y + 112 = 0$$
Brinja RS (R$$(-14, -14)$$, S$$(-12, 0)$$):
$$m_{RS} = \frac{0 - (-14)}{-12 - (-14)} = \frac{14}{2} = 7$$
$$y - 0 = 7(x - (-12))$$
$$y = 7(x + 12)$$
$$y = 7x + 84$$
$$7x - y + 84 = 0$$
Brinja SP (S$$(-12, 0)$$, P$$(2, -2)$$):
$$m_{SP} = \frac{-2 - 0}{2 - (-12)} = \frac{-2}{14} = -\frac{1}{7}$$
$$y - 0 = -\frac{1}{7}(x - (-12))$$
$$y = -\frac{1}{7}(x + 12)$$
$$7y = -x - 12$$
$$x + 7y + 12 = 0$$
Syprina e letrës është syprina e balonës. Balona është një katërkëndësh (deltoid) me diagonale pingule.
Formula e syprinës së balonës (deltoidit) është $$A = \frac{1}{2} d_1 d_2$$, ku $$d_1$$ dhe $$d_2$$ janë gjatësitë e diagonaleve.
Gjatësia e PR ($$d_1$$):
$$PR = \sqrt{(-14 - 2)^2 + (-14 - (-2))^2}$$
$$PR = \sqrt{(-16)^2 + (-12)^2}$$
$$PR = \sqrt{256 + 144} = \sqrt{400} = 20$$
Gjatësia e QS ($$d_2$$):
$$MQ = 10$$ (llogaritur më sipër). Meqenëse M është pika e mesit e QS, $$QS = 2 \cdot MQ = 2 \cdot 10 = 20$$.
$$QS = \sqrt{(-12 - 0)^2 + (0 - (-16))^2}$$
$$QS = \sqrt{(-12)^2 + (16)^2}$$
$$QS = \sqrt{144 + 256} = \sqrt{400} = 20$$
Syprina e balonës:
$$A = \frac{1}{2} \cdot PR \cdot QS = \frac{1}{2} \cdot 20 \cdot 20 = \frac{1}{2} \cdot 400 = 200$$ njësi katrore.
Gjatësia e të gjithë bambusë është shuma e gjatësive të diagonaleve dhe brinjëve.
Gjatësia e diagonaleve: $$PR + QS = 20 + 20 = 40$$.
Gjatësia e brinjëve:
$$PQ = \sqrt{(0 - 2)^2 + (-16 - (-2))^2} = \sqrt{(-2)^2 + (-14)^2} = \sqrt{4 + 196} = \sqrt{200} = 10\sqrt{2}$$
$$QR = \sqrt{(-14 - 0)^2 + (-14 - (-16))^2} = \sqrt{(-14)^2 + (2)^2} = \sqrt{196 + 4} = \sqrt{200} = 10\sqrt{2}$$
$$RS = \sqrt{(-12 - (-14))^2 + (0 - (-14))^2} = \sqrt{(2)^2 + (14)^2} = \sqrt{4 + 196} = \sqrt{200} = 10\sqrt{2}$$
$$SP = \sqrt{(2 - (-12))^2 + (-2 - 0)^2} = \sqrt{(14)^2 + (-2)^2} = \sqrt{196 + 4} = \sqrt{200} = 10\sqrt{2}$$
Vërejmë se të gjitha brinjët janë të barabarta, që konfirmon se balona është në fakt një romb (pasi diagonalet e një rombi janë pingul dhe përgjysmojnë njëra-tjetrën).
Shuma e gjatësive të brinjëve: $$4 \cdot 10\sqrt{2} = 40\sqrt{2}$$.
Gjatësia totale e bambusë: $$40 + 40\sqrt{2} \approx 40 + 40 \cdot 1.414 = 40 + 56.56 = 96.56$$ njësi.