Kopertina e librit Matematika 12

Zgjidhja e ushtrimit 2

Zgjidhja e ushtrimit 2 të mësimit 2F në librin Matematika 12 nga shtëpia botuese Mediaprint me autorë Greg Attwood, Jack Barraclough, Ian Bettison, Alistair Macpherson, Bronwen Moran, Su Nicholson, Diane Oliver, Joe Petran, Keith Bledger, Harry Smith, Geoff Staley, Robert Ward-Penny dhe Dave Wilkins.


Pyetja

Këto skica janë grafikë të funksioneve kuadratike të formës y=ax2+bx+cy = ax^2 + bx + c. Gjej vlerat e aa, bb dhe cc për secilin funksion.

Zgjidhja

a) Grafiku e pret boshtin e ordinatave në pikën (0, 15), koordinata të cilat i zëvëndësojmë në shprehje për të gjetur ndryshoren cc \to a×02+b×0+c=15c=15a \times 0^2 + b \times 0 + c = 15 \rArr \boxed{c = 15}. Boshti i abshisave pritet në pikat (3, 0) dhe (5, 0). Duke ditur tani ndryshoren cc, zëvëndësojmë x=3x=3 dhe x=5x=5 dhe ndërtojmë sistemin:

{9a+3b+15=025a+5b+15=0\begin{cases} 9a+3b+15 =0 \\ 25a+5b+15 =0 \end{cases}

E zgjidhim me metodën e mbledhjes duke shumëzuar kufizat e shprehjes së parë me 5 dhe të dytës me -3, në mënyrë që të eleminojmë ndryshoren bb:

{45a+15b+75=075a15b45=0\begin{cases} 45a+\cancel{15b}+75 =0 \\ -75a-\cancel{15b}-45 =0 \end{cases}

Mbledhim shprehjet dhe kemi: 45a75a+7545=030a+30=030a=30a=145a - 75a + 75 - 45 = 0 \rArr -30a + 30 = 0 \rArr -30a = -30 \rArr \boxed{a=1}. Tani që gjetëm aa-në e zëvëndësojmë te njëra nga shprehjet për të gjetur ndryshoren bb \to 9×1+3b+15=09+3b+15=03b+24=03b=24b=89 \times 1 + 3b + 15 = 0 \rArr 9+3b+15 = 0 \rArr 3b+24 = 0 \rArr 3b = -24 \rArr \boxed{b = -8}.

b) Grafiku e pret boshtin e ordinatave në pikën (0, 10), koordinata të cilat i zëvëndësojmë në shprehje për të gjetur ndryshoren cc \to a×02+b×0+c=10c=10a \times 0^2 + b \times 0 + c = 10 \rArr \boxed{c=10}. Boshti i abshisave pritet në pikat (-2, 0) dhe (5, 0). Duke ditur tani ndryshoren cc, zëvëndësojmë x=2x = -2 dhe x=5x = 5 dhe ndërtojmë sistemin:

{4a2b+10=025a+5b+10=0\begin{cases} 4a-2b+10 =0 \\ 25a+5b+10 =0 \end{cases}

E zgjidhim me metodën e mbledhjes duke shumëzuar kufizat e shprehjes së parë me 5 dhe të dytës me 2, në mënyrë që të eleminojmë ndryshoren bb:

{20a10b+50=050a+10b+20=0\begin{cases} 20a-\cancel{10b}+50 =0 \\ 50a+\cancel{10b}+20 =0 \end{cases}

Mbledhim shprehjet dhe kemi: 20a+50a+50+20=070a+70=070a=70a=120a + 50a + 50 + 20 = 0 \rArr 70a + 70 = 0 \rArr 70a = -70 \rArr \boxed{a=-1}. Tani që gjetëm aa-në e zëvëndësojmë te njëra nga shprehjet për të gjetur ndryshoren bb \to 4×(1)2b+10=042b+10=02b+6=02b=6b=34 \times (-1) - 2b + 10 = 0 \rArr -4 -2b+10=0 \rArr -2b+6=0 \rArr 2b=6 \rArr \boxed{b=3}.

c) Grafiku e pret boshtin e ordinatave në pikën (0, -18), koordinata të cilat i zëvëndësojmë në shprehje për të gjetur ndryshoren cc \to a×02+b×0+c=18c=18a \times 0^2 + b \times 0 + c = -18 \rArr \boxed{c = -18}. Boshti i abshisave pritet në pikat (-3, 0) dhe (3, 0). Duke ditur tani ndryshoren cc, zëvëndësojmë x=3x = -3 dhe x=3x=3 dhe ndërtojmë sistemin:

{9a3b18=09a+3b18=0\begin{cases} 9a-3b-18 =0 \\ 9a+3b-18 =0 \end{cases}

E zgjidhim me metodën e mbledhjes duke eleminuar kështu ndryshoren bb dhe kemi: 9a+9a3b+3b1818=018a36=018a=36a=29a + 9a - 3b + 3b - 18 - 18 = 0 \rArr 18a - 36 = 0 \rArr 18a = 36 \rArr \boxed{a = 2}. Tani që gjetëm aa-në e zëvëndësojmë te njëra nga shprehjet për të gjetur ndryshoren bb \to 9×23b18=0183b18=03b=0b=09 \times 2 - 3b - 18 = 0 \rArr 18 - 3b - 18 = 0 \rArr -3b = 0 \rArr \boxed{b=0}.

d) Grafiku e pret boshtin e ordinatave në pikën (0, -1), koordinata të cilat i zëvëndësojmë në shprehje për të gjetur ndryshoren cc \to a×02+b×0+c=1c=1a \times 0^2 + b \times 0 + c = -1 \rArr \boxed{c=-1}. Boshti i abshisave pritet në pikat (-1, 0) dhe (4, 0). Duke ditur tani ndryshoren cc, zëvëndësojmë x=1x = -1 dhe x=4x = 4 dhe ndërtojmë sistemin:

{ab1=016a+4b1=0\begin{cases} a-b-1 =0 \\ 16a+4b-1 =0 \end{cases}

E zgjidhim me metodën e mbledhjes duke shumëzuar kufizat e shprehjes së parë me 4, në mënyrë që të eleminojmë ndryshoren bb:

{4a4b4=016a+4b1=0\begin{cases} 4a-\cancel{4b}-4 =0 \\ 16a+\cancel{4b}-1 =0 \end{cases}

Mbledhim shprehjet dhe kemi: 4a+16a41=020a5=020a=5a=144a + 16a - 4 - 1 = 0 \rArr 20a - 5 = 0 \rArr 20a = 5 \rArr \boxed{a = \dfrac{1}{4}}. Tani që gjetëm aa-në e zëvëndësojmë te njëra nga shprehjet për të gjetur ndryshoren bb \to 14b1=034b=0b=34\dfrac{1}{4} - b - 1 = 0 \rArr -\dfrac{3}{4}-b=0 \rArr \boxed{b=-\dfrac{3}{4}}.